आपण सर्वच आयुष्यात 'अंधारीवाट', अनुभवत असतो. आयुष्याच्या टप्प्याटप्प्यावर ती पाय वाटेमध्ये येत असते. पहाटेच्या धुंकात आणि सांजेला ती भेटत असते. डोळे मिटूनही ती आपल्याच सोबत असते. आपल्याबरोबर एक चेहरा उमटतो आणि सर्व जाणिवा जिवंत होतात मन जिवंत असते... मनातील भावना जिवंत असतात ...मानसिक गुंता जिवंत असते. डोळ्यातला आभाळ नकळत का होईना जिवंत असतात.बाहेरील आतील सर्वच गोष्टी जिवंत असतात.
बरेचदा जीवनाच्या गर्दीमध्ये अंधारी वाट जिवंत असते. जा नयनात स्वप्न असतात त्याच्या डोळ्यात अंधारी वाट अनेक रूपात येतात .डोळ्यातील आभाळ अलगद तळहातावर आले की तीच वाट रस्ता सुद्धा दाखवित असते. मनाने कितीतरी गोष्टी सहज आत्मसात केलेल्या असतात. अंधारी वाट असली तरी मनाने ती आत्मसात केलेली असते.
आयुष्याची पहिली संध्याकाळ काळ निर्जीव वस्तू बरोबर घालवि लि की आयुष्य किती सजीव आहे हे कळतं तेव्हा काही काळा आपल्या प्रभावाने ते आपल्याला आपली करून टाकतात पण विचार बदलला की त्याही वाटेला जावे लागते कुठलीच अंधारी वाट गुढ कुणाचीच नसतात. कोमेजुन गेलेल्या वाटेची सुद्धा! खरंच अंधारीवाट असते का ? सहजासहजी अंधारीवाट आपले गणिते चुकवित असते का? अंधारेवाट म्हणजे मनातील अनैतिक विचार असावे... आणि येणाऱ्या उजळ आयुष्याची पाऊलवाट असेल.
काळाची गरज असते. पाउलवाट शोधणे सुरमई जीवन निर्माण व्हावे यासाठी आवश्यक असते. पाऊलवाट जीवनाला रंगमय करीत असते .गंधमय करीत असते. सुरांची शब्दांची ओळख करीत असते फुल रोज फुलतात आणि नष्ट होतात हे कळू देते मग जीवनाचे अंधारी वाट आपल्याला काय देत असते ती देत असते.
जगण्यासाठी नवीन उमेद आपण आपल्या अस्तित्वाची राख होऊ न देता स्वाती नक्षत्राला पडलेल्या वसंत ऋतुचे स्वप्न...काल चक्रांची साखळी फिरविण्याचे ध्येय... शांत उभे राहून वाट पाहण्याचे सामर्थ्य. आपल्या पंखात ओलावा निर्माण करून बळ देत असतो... पण खरंच जीवनात अंधारीवाट असावी का? कळत नाही!
पाऊल वाट आणि अंधारी वाट दोन्हीही आपल्या हातचे नसणारे क्षण....जे क्षण नियती आपल्याला देऊ करीत असते. ती काळानुरूप असते. ते क्षण आपण घेतात? की ते क्षणच आपला उपभोग घेतात की आपण आपल्याच वाटेवरील संध्याकाळी शोधत असतो कळत नाही.
अंधार वाटेच्या प्रत्येक पावलांनी आपल्याला जखमी केले ? अशावेळी मन केवळ पाऊलवाट नव्हे, तर डोळ्यातील आभाळही आपले वाटते. तिला पण प्रेमळ असतो. ती आपल्याबरोबरच बहरण्यासाठी आग्रह करीत असते.
अंधारीवाट आपण कमी केली की मन वसंत फुलतो. ते फुलले की कधीही केव्हाही फुलविता येते. मनाला फुले येते. मनाला फुलाची सवयच असतेच .पण प्रत्येक मनाला कुठे फूलता येत असते. मग फुलण्याची सवय नसणारी मने अस्वस्थ होत असतात.
मनापासून निघालेला विचार मनाला भरकटत नेत जातात. आणि निर्माण होतात पावलागणिक अंधारीवाट ती वेड लावून जाते न फुलण्याचे मन पाऊल वाट पाऊलवाट करीत असते. पण पावलागणिक एक अंधार शोधत असते. मग शोधून ही न मिळाल्यास अबोलपणा निर्माण करीत असते.
आपल्या डोळ्यांच्या पाऊलवाटेवर आपलं मन शोधत असते. काहीच कोणाच्या हाती नसते हातात असते. अंधारी वाट आणि पाऊलवाट जन्म घेतात त्यावेळी आशेची किरणे!
हे न संपणारे जीवन गाणे असते. संध्या रंगछटा आपल्या वाटतात. सकाळची रंगमय उजाळा आपले वाटतात. सार काही तेच आणि तसंच असतं... रोज! मग प्रत्येक संध्या रंग छटा पहिल्यांदा आल्या असे का वाटत असते ती पण त्याच वेगाने क्षणा त निर्माण होत असल्याने त्याच वेगाने आपले रूप बदलावीत असते. भुल पडणारी सांजरूप!
मनातील प्रश्नांना उलगडणारी श्याम रंगत पूर्णपणे समर्पणाचे ते क्षण कुठल्याही वाटेवर आठवते तरी ती अंधारी वाट असली की अधिक वाटत असते. तिने झपाटले की संपूर्ण जीवन सावळेरूप होत तर जाणार नाही ना असं सतत वाटत असते. त्याबरोबरच नवीन फुललेली मिळत असते.
सकाळचा सूर्य घेऊन नाजूक सौंदर्य ने फुललेली अंधारी वाट नाहीशी करणारी दिवसाला स्वप्नांच्या वेलीने वेढा घातलेला. कुणाचीतरी हळवीच चाहुल दाखवीत जाते. वाट दाखविली की अंधारी वाट नाहीशी होतात. कोमेजलेले मन फुलू लागते फुललेले मन जपून ठेवावे मन फुललेले फुलत राहते. ती नाहीशी होते अंधारी रात्री तेच मनाला शक्तिशाली बनवितात ...पण अशी शक्ती प्रत्येकाच्या आयुष्यात येतच नाही असे नव्हे प्रत्येकाच्या जीवनात येत असते हेच खरे
कारण अंधा-याला अंत असतो. समाप्ती असते. करपून गेलेले मन फुलून जाते. फुललेले मन हवेहवेसे वाटते. रंगावर प्रेम करावेसे वाटतात. स्वप्नाला ही अधिक पंख फुटतात. पंख आपलेसे वाटतात. मग कळतं आपल्यात शक्ती आहे त्यांना चिरून जाण्याची! पण ,एक नक्की; अंधारीवाट जाणले की पाऊलवाटेचा अर्थ कळतो.
पणतीलाही अर्थ येतो. पतंगाचे समर्पण कळते. म्हणूनच युद्धानंतर जिंकण्याची काही वेगळीच मजा असते मन आनंदित आनंद होते मग त्यात चिंब भिजून गेले असावे.
दि. 7.3.2008
सविता तुकाराम लोटे
(सर्व चित्रे गुगल वरून घेण्यात आलेले आहे)
