क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले शिक्षणाची गंगोत्री...!!" "Krantijyoti Savitribai Phule Gangotri of education ... !! "

"क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले 

        शिक्षणाची गंगोत्री...!!" 

"Krantijyoti Savitribai Phule

 Gangotri of education ... !! "

         ज्ञानज्योति सावित्रीबाई फुले पहिल्या महिला शिक्षिका, थोर समाजसेविका होत्या. सावित्रीबाई फुले यांनी त्यांच्या अतुलनीय योगदानाला शिक्षणाच्या क्षेत्रात क्रांती घडवून आणली. ही क्रांती घडवून आणण्यासाठी शिक्षणाच्या प्रवाहात आणण्यासाठी सावित्रीबाई फुले यांना अनेक संघर्षाला सामोर जावे लागले आणि यश मिळविले.  

          आधुनिक समाजाची स्त्री चूल आणि मूल या कक्षेत न राहता भारतीय इतिहासात आपले नाव सुवर्ण अक्षरांनी लिहावे अशी योगदान भारतीय इतिहासात आणि जागतिक स्तरावर महिला देत आहे. याचे सर्व श्रेय ज्ञानज्योती सावित्रीबाई फुले यांना जाते. त्यांनी त्यांचे आयुष्य शिक्षण प्रसार, प्रचार आणि समाजसुधारणा करण्यात व्यतीत केले.      

         समाजव्यवस्थेला न जुमानता, समाजव्यवस्थेच्या परंपरेला न जुमानता, समाजव्यवस्थेच्या जातीपातीच्या व्यवस्थेला न जुमानता, समाजव्यवस्थेच्या कर्मकांडं विचारसरणीला न जुमानता सावित्रीबाई फुले यांनी स्त्री मुक्ती व स्त्री शिक्षणाचा पाया रचला. आणि एक इतिहास महिला शिक्षणाचा रचला.

       स्त्रियांना शिकवणे व शिकणे धर्माला अनुसरून नव्हते तो तिथे गुन्हा मानला जात होता. अशा समाजाच्या विरुद्ध जाऊन सावित्रीबाई फुले यांनी शिक्षणाचा वारसा आपल्या ओंजळीत दिला.

              सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म

3 जानेवारी 1831 रोजी सातारा जिल्ह्यातील नायगाव येथे सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव खंडोजी नैवेसे होते. त्यांच्या आईचे नाव लक्ष्मी होते. सावित्रीबाई यांच्या विवाह नवव्या वर्षी 1840 मध्ये 13 वर्षाच्या ज्योतिराव फुले यांच्याशी झाला.

सावित्रीबाई फुले बद्दल महत्वपुर्ण माहिती – 
Savitribai Phule Mahiti

1.नाव :-(Name) -सावित्रीबाई फुले
2.जन्म:-(Birthday)- 3 जानेवारी 1831
3.जन्मस्थान:-(Birthplace)- नायगांव जि. सातारा
4.मृत्यु :- (Death)-10 मार्च 1897
5.कार्य:-(Work)-भारतातील पहिली महिला शिक्षिका समाजसेविका 
कवयित्रीअध्यापिका पहिली विद्याग्रहण 
करणारी महिला

        ज्योतिराव फुले हे रूढी,प्रथा,परंपरा, वंशवाद, कर्मकांड यांच्या विरुद्ध होते. कारण त्यांना लहानपणापासूनच जातिवाद याचे चटके बसलेले होते. ज्योतिराव फुले यांचे विचार आधुनिक होते.निसर्गाने सर्वांना सारखेच अधिकार आणि हक्क दिलेले आहे त्यामुळे सर्वांना समान संधी उपलब्ध व्हावी यासाठी सतत कार्य करीत होते. त्यांच्या या विचारांना सावित्रीबाई फुले यांनी सतत प्रोत्साहन दिले. त्यांच्यासोबत त्यांच्या या कार्यात सहभाग घेतला. 

             सामाजिक सुधारणेच्या पेटत्या ज्योतीला सावित्रीबाई फुले यांनी सतत प्रज्वलित करीत ठेवले व खऱ्या अर्थाने सामाजिक क्रांतीची ज्योत पेटून ठेवली.

          1840 मध्ये ब्रिटिश अधिकाऱ्याची पत्नी मिस्सेलने पुण्यातील छबिलदासच्या वाड्यात मुलींसाठी सामान्य शाळा सुरू केली. ज्योतिरावांनी सावित्रीबाईंना धूळपाटीवर गिरविले शब्द आता सावित्रीबाई शाळेत शिकत होत्या. शिक्षण घेत असताना सावित्रीबाईंनी गुलामगिरी विरुद्ध काम करणाऱ्या थाँमस क्लाक्सर्न यांचे जीवन चरित्र वाचले. त्यांच्या संघर्षमय प्रवासाची शोककथा छापली गेली होती. ती वाचताना त्यांच्या लक्षात आले की, समाज परिवर्तन करायचे असेल तर शिक्षण हे परिवर्तनाचे मजबूत साधन आहे.

           शिक्षणामुळे सामाजिक रूढी प्रथा परंपरेला आळा घातला जाऊ शकते. अशिक्षित व्यक्तींना आपला हक्काबद्दल आणि अधिकार्‍यांवर बद्दल जाणीव निर्माण करून देऊ शकतो. त्यामुळे ते आपल्या  हक्का प्रति संघर्ष करू शकतील. त्यामुळे त्यांनी शिक्षण हेच शस्त्र वापरले. त्यांच्या या पुस्तकामुळे सावित्रीबाईंच्या मनामध्ये शिक्षणाची तीव्र इच्छा जागृत केली नाही तर मुलींना शिक्षित करण्याचे स्वप्न देखील दिले.

            सावित्रीबाई फुले यांचे शिक्षण खऱ्या अर्थाने लग्नानंतरच चालू झाले. कारण ज्योतिराव फुले यांनी सावित्रीबाईंना प्रोत्साहन दिले. त्यांच्याकडून अभ्यास करून घेतला. लिहिण्यास प्रोत्साहन दिले. मग सामान्य शाळेतून तिसरी ते चौथी परीक्षा उत्तीर्ण केले. त्यानंतर त्यांनी अहमदनगर येथील मिस फरार संस्थेत प्रशिक्षण घेतले.

           शिक्षणाचे माहेरघर म्हणजे पुणे मध्ये 3 जानेवारी 1848 रोजी सावित्रीबाई फुले आणि ज्योतिराव फुले यांनी मुलींची शाळा स्थापन केली. त्या शाळेत विविध जातीच्या 9 विद्यार्थिनी होत्या. एका वर्षातच त्यांच्या शिक्षणाच्या कार्याला वेग आला आणि त्यांनी नवीन 5 शाळा सुरू केला. त्यांच्या या कार्याला सरकार कडून गौरविण्यात आले.

            सावित्रीबाई फुले यांचे कार्य काटेरी मुकुट चालणारे होते. पावलोपावली फक्त काटेच आणि काटेच..!! कारण 1848 मध्ये मुलींची शाळा काढणे आणि ते चालविणे सामाजिक व्यवस्थेविरुद्ध वाटचाल करणारी होती. त्या परिस्थितीचा त्या व्यवस्थेचा त्यांचा अडचणींचा आपण कल्पनाही करू शकत नाही. अशा परिस्थितीत सावित्रीबाई फुले यांनी स्वतः अभ्यास करून मुलींना शिकविले आणि आपले कार्य चालू ठेवले. मुलींना शिक्षणाची व्यवस्था करून दिली.

          सावित्रीबाई फुले म्हणतात," वेळ विनाकारण व्यर्थ घालवू नका, जा आणि शिक्षण प्राप्त करा."

          शिक्षण हे किती महत्वाचे आहे हे त्यांच्या कार्यावरून कळते. कारण या काळात सावित्रीबाई फुले यांनी शिक्षणाचे बोट धरले. तो काळ म्हणजे आजच्यासारखा नव्हता... त्यांनी अंगावर दगड धोंडे घेतले... चिखल माती,शेण घेतले. धर्म बुडाला जग बुडणार काल आला....अशा शब्दात त्यांना हिनवले. त्यांना त्यांच्या कार्यापासून  परावृत्त करण्याचा प्रयत्न केला गेला. तरीही सावित्रीबाई फुले यांनी हार मानली नाही आणि त्यांनी त्यांचे कार्य चालू ठेवले.

            सावित्रीबाई फुले भारतातील पहिल्या मुलींच्या शाळेच्या पहिल्या मुख्याध्यापिका होत्या, तशाच त्या पहिल्या शेतकरी शाळेच्या संस्थापक होत्या. महात्मा ज्योतिराव फुले हे भारतीय समाज सुधारणा चळवळीचे महत्त्वपूर्ण व्यक्तिमत्त् होते. ज्योतिराव फुले यांनी समाजातील विरोधकांकडे लक्ष न देता महिला आणि अस्पृश्य समाजाला शिक्षित करण्याचा प्रयत्न चालू ठेवला. 

          ज्योतिराव फुले हे सावित्रीबाई फुले यांचे मार्गदर्शन होते. गुरु होते.शिक्षक होते. ज्योतिराव फुले यांनी सावित्रीबाई फुले यांना आपल्या कार्यात सुरुवातीपासूनच सहभाग करून घेतला. सावित्रीबाई फुले यांना एक ध्येय निश्चित केले; त्यानुसार सावित्रीबाई फुले यांचे कार्य चालू होते. सावित्रीबाई फुले यांनी महिलामुक्ती ,महिलाशिक्षण, विधवा पुनर्विवाह, स्पृश्य-अस्पृश्य स्त्रियांना शिक्षण देणे, अस्पृश्यता निर्मूलन आणि समाजातील इतर प्रथांविरुद्ध त्यांनी आवाज बुलंद केला.

(google )

         सावित्रीबाई फुले इतक्यावरच थांबला नाही तर, त्यांनी एक मासिक सुद्धा काढले. त्यात त्या विविध विषयांवर लिहीत असे. सावित्रीबाई फुले या कवयित्री होत्या. आपल्या विचारांचा प्रसार व प्रचार करण्यासाठी त्यांनी काव्यफुले, बावनकशी, सुबोध रत्नाकर हे काव्यसंग्रह लिहिले. त्यांचे काव्य हे समाजाला परिवर्तन करणारे होते. 

           सावित्रीबाई फुले यांचे कार्य म्हणजे जळत्या कोळशावर चालणे होते. सावित्रीबाई म्हणजे असे व्यक्तिमत्व आहे कि," अंधाराकडून प्रकाशाकडे जाणारी एक क्रांती ज्योत आहे." ज्योतिराव फुलेंनी सामाजिक सुधारणेच्या जो दिवा पेटविला त्या दिव्याची सावित्री वात आहे.

        सावित्रीबाईची प्रत्येक वाट ही कष्टांनी संघर्ष यांनी भरलेली आहे. सावित्रीबाई मुलींना म्हणतात," अंधार कितीही असो प्रकाशाची वाट येणारच असते आणि ती आणण्यासाठी संघर्षाच्या पायर्‍या चढल्याशिवाय विकासाचे बीज पेरता येणार नाही. म्हणून शिक्षण घ्या स्वतः मध्ये बदल करायचा असेल तर सर्वप्रथम शिक्षण घेणे फार महत्वाचे आहे." सावित्रीबाई फुले म्हणतात," ज्ञानाशिवाय आपण प्राणी बनतो म्हणून निष्क्रिय बसू नका जा शिक्षण घ्या".

           सावित्रीबाईंनी निवडलेल्या मार्गामध्ये फुले नव्हे तर काटेरी वाटचालच होती. पावलोपावली त्यांना त्याच्या काटेरी रस्त्यांवरून चालावे लागत होते. तरी त्या हरला नाही. आनंदाने त्या मार्गावर चालत राहिला आणि स्त्री शिक्षणाची दारे सर्वदूर खुली करून दिली.

        समाजाचा विरोध असून शेणाचा मारा सोसणारी शाळेची पायरी चढून शाळेची दारे कायमची उघडी करून देणारी शिक्षणाचे बीज मातीत पेरून सर्वदूर पसरून अभ्यासाचा धडा गिरविणारी सावित्रीबाई फुले यांनी समाजाच्या इतर प्रथांवर सुद्धा कार्य केले.

         सावित्रीबाई फुले यांचे कार्य म्हणजे अशा समाज व्यवस्थेविरुद्ध बंड होता,तिथे स्त्री गुलाम होती. अनेक प्रथा-परंपरा त्यांच्यावर लादल्या गेल्या होत्या. अशा समाजव्यवस्थेत सावित्रीबाई फुले यांनी शिक्षणाचे धडे घेत इतर स्त्रियांनाही शिक्षणाचे धडे दिले.

       समाजामधील बालजठर विवाह आणि अशा इतर प्रथेविरुद्ध समाज प्रबोधन करण्यास सुरुवात त्यांनी केली. त्याकाळात विधवा पुनर्विवाह नव्हता त्यामुळे बालजठर विवाह पद्धतीमुळे लहान मुली विधवा होत असे. त्या सती जात नसत.अशा मुलींचे केशवपण करून त्यांना कुरूप बनविण्यात येत असे. तरी त्यांच्यासमोर खूप समस्या होत्या. त्यांच्याकडे बघण्याचा दृष्टीकोण काही पुरुषी मानसिकतेचा वेगळा होता.  त्यातूनच त्यांना गर्भधारणा होत असे आणि इतर अशा अनेक समस्यांना त्यांना समोर जावे लागत असे. 

      त्याकरिता 24 सप्टेंबर 1873 रोजी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली. सत्यशोधक समाजाने आपले कार्य करताना अशा स्त्रियांना मदत केली. त्या निराधार होत्या. शरीर विक्री करणाऱ्या स्त्रियांसाठी मदतीचा हात दिला. आश्रय दिला. दवाखाने काढले. समाजातील अशा अनेक स्त्रिया कोणत्या ना प्रथेचा बळी पडलेल्या होत्या. अशा स्त्रियांना ज्योतिराव फुले आणि सावित्रीबाई फुले यांनी आपल्या संस्थेत आधार दिला.

           ज्योतिराव फुले यांच्या निधनानंतर सावित्रीबाई यांनी या चळवळीचे  नेतृत्व केले.1893 रोजी सत्यशोधक परिषदेचे अध्यक्ष पद सावित्रीबाई फुले यांनी भूषविले. आपल्या विचारांचा प्रसार आणि प्रचार करण्यासाठी त्यांनी आपल्या साहित्याच्या माध्यमातून आपले कार्य पुढे नेले.

          सावित्रीबाई फुले यांनी ज्योतिराव फुले यांच्या निधनानंतरही त्यांचे कार्य चालू ठेवले.समाजाप्रती असलेले आपले कर्तव्य आणि आपल्या जबाबदाऱ्या त्या पूर्ण करीत राहिल्या.

           1897 मध्ये पुण्यात प्लेगची साथ सुरू झाली. त्यात त्यांचा मुलगा डॉ. यशवंत सोबत सावित्रीबाईंनी स्वतःच्या प्राणाची पर्वा न करता प्लेग रुग्णांची सेवा करीत होत्या आणि त्यांना सुद्धा या आजाराची लागण झाली. (Savitribai Phule Death)

10 मार्च 1897 मध्ये त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. 

       सावित्रीबाई फुले यांनी जे कार्य ज्योतिराव फुले यांच्यासोबत चालू केले ते कार्य त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत चालूच ठेवले. सावित्रीबाई फुले यांचे कार्य भारतीय इतिहासातच नव्हे तर जागतिक इतिहासात सुद्धा सुवर्ण अक्षरांनी लिहावे असेच आहे. समाजाप्रती त्यांचे योगदान अवर्णनीय आहे.

       सावित्रीबाई फुले यांच्या कार्याबद्दल लिहिताना शब्दही कमी पडतात माझे तरी मी काही कवितेच्या ओळी लिहिण्याचा प्रयत्न केला आहे.

          सावित्री म्हणजे

सावित्रीबाई फुले म्हणजे संघर्षाची लाट 

सावित्रीबाई फुले म्हणजे प्रकाशाची वात सावित्रीबाई फुले म्हणजे खुले शिक्षणाचे दार सावित्रीबाई फुले म्हणजे मुक्तीचे खुले विचार सावित्रीबाई फुले म्हणजे वाहती नदी शिक्षणाची.... 

सावित्रीबाई फुले म्हणजे आत्मविश्वास आमचा.... 

सावित्रीबाई फुले म्हणजे संघर्षाची यशोगाथा सावित्रीबाई फुले म्हणजे आदर्श आमचा सावित्रीबाई फुले म्हणजे 

शिक्षणाची गंगोत्री..!!!

सावित्रीबाई फुले त्यांच्या योगदानाबद्दल महाराष्ट्र सरकारने आणि केंद्र सरकारने अनेक पुरस्कार दिले गेले आहे. 

1. 1995 पासून 3 जानेवारी हा दिवस "बालिकादिन", म्हणून साजरा केला जातो. 2. 2015 मध्ये महाराष्ट्र सरकारने पुणे विद्यापीठाचे नाव,"सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ "असे ठेवले.

3.  3 जानेवारी 2017 रोजी त्यांच्या 186 व्या जन्मदिनानिमित्त गुगल डूडल करून गुगल ने त्यांना अभिवादन केले.

4. 10 मार्च 1998 ला भारत सरकारने सावित्रीबाई फुले त्यांच्या

 सामाजिक आणि शैक्षणिक योगदानाचे महत्व अधोरेखित करीत दोन रुपयाचे डाक तिकीट जारी दिले. 

5. सावित्रीबाई फुले शिष्यवृत्ती योजना जाहीर केली.

         क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले यांच्या कार्यामुळे त्यांना अनेक पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले. त्यांच्या या अतुल्य अशा योगदानाला कोणीही विसरू शकत नाही. ज्ञानज्योती सावित्रीबाई फुले यांनी 19 व्या शतकात महिलांच्या शिक्षण व सक्षमीकरणालामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्या स्वतःची शिक्षित झाल्या आणि इतर स्त्रियांनाही शिक्षण दिले त्यांची गणना साक्षर महिलांमध्ये केली जात असे.

           क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले त्यांच्यामुळे आज महिला शिक्षण घेत आहे. शिक्षित आधुनिक समाजाची इमारत सावित्रीबाई फुले आणि ज्योतिराव फुले यांनी  रचली.  आज ती इमारत इतकी मोठी झाली आहे की, या इमारतीखाली तळागाळातील खेडोपाड्यातील विकासाच्या प्रवाहापासून दूर असलेली जनता सुद्धा यामध्ये समाविष्ट होत आहे.

      सावित्रीबाई फुले यांनी मुलींसाठी शाळा काढली नसती तर, आधुनिक शिक्षणाचे वटवृक्ष इतक्या लवकर इतके मोठे झाले नसते.  सावित्रीबाई फुले म्हणजे एक आदर्श महिला शिक्षण सक्षमीकरणाच्या पायवाटेवरील चमचमता तारा होय. 

           आधुनिक स्त्री चूल आणि मूल यामध्ये मर्यादित न राहता आधुनिक स्त्री ने घराबाहेर पडून आपले स्वतंत्र व्यक्तिमत्व,नवीन ओळख निर्माण करीत आहे.  फक्त आपल्या मर्यादित क्षेत्रामध्ये न राहता जागतिक पातळीवर सुद्धा आपल्या देशाचे नाव उज्वल करीत आहे. हे सर्व आज आधुनिक स्त्री-स्वातंत्र्य अनुभवत आहे ते फक्त " सावित्रीबाई फुले,"यांच्या संघर्षमय जीवन प्रवासाचा प्रवासातील फुलांनी भरलेली पायवाट आहे. जी सावित्रीबाई फुले यांनी काटेरी रस्त्यांवरून चालल्या त्या समोरील....!!

          म्हणून स्वातंत्र्याचा दुरुपयोग करू नका. कारण हे स्वातंत्र्य मिळविण्यासाठी सावित्रीबाई फुले यांना अंगावर चिखल माती शेण झेलावे लागले. शिक्षण हेच परिवर्तनाचे साधन आहे. जनसामान्यांमध्ये रुजविण्याचे काम सावित्रीबाईंनी केले. त्यांच्या या कार्याला मानाचा मुजरा..!!

       सावित्रीबाई फुले लढली म्हणूनच आम्ही घडलो. हे सर्व महिला वर्गांनी लक्षात ठेवावे. कारण कुणालाही जळत्या दिव्याची वात होता येत नाही. ती सावित्रीबाई फुले झाला. घरोघरी शिक्षणाचे बीज आणि महत्त्व समजून घ्या. ते रोपटे प्रत्येकांच्या घरात लावा. मुलगी वाचली तर समाजव्यवस्था जिवंत राहील. म्हणून मुलीला जगू द्या..!! त्यांनाही हे जग बघण्याचा अधिकार आहे.

             कारण सावित्रीच्या लेकी प्रत्येक घरातील अंगणात गुण्यागोविंदाने समाजव्यवस्थेत वावरली पाहिजे म्हणून मुलीला जगू द्या..!!!

✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे 

 विषय:- क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले 

        शिक्षणाची गंगोत्री...!!" 

"Krantijyoti Savitribai Phule

 Gangotri of education ... !! "

      सावित्रीबाई फुले यांचा लेख आवडला लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका. काही चुका असल्यास कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. धन्यवाद..!!

  🌷 🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷

 

 

* Shabad Sur Sangeetache * शब्द सुर संगीताचे **

       मनातील भाव ज्यावेळी आपल्याला शब्दात मांडता येत नाही किंवा मन निराशेच्या वर्तुळामध्ये फिरते. त्यावेळी संगीत आपल्याला मनाला शब्द आणि सूर दोन्ही देतात.  त्या भावनेतून बाहेर काढतात. त्याच भावविश्वातील भावनेवर ही कविता आहे.

           कविता स्वरचित व स्वलिखित आहे. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

** शब्द सुर संगीताचे **

 नवनवीन गीतांचा संग्रह 

 मनात जपून ठेवावा 

 आठवणींच्या बाजारात 

 त्यांना घेऊन जावे 

 #savitalote 

 शब्द जेव्हा निशब्द होतात  

 मनातील गाणेच शब्द होतात 

 भावनेला सांभाळून 

 घेण्यासाठी... 

 मन आठवणींच्या बाजारात 

 सुखद दुःखद 

 सहज 

 भावनेला 

 गाण्यांच्या सुरेल 

 सुरांमध्ये...!!!

          ✍️🏻©️®️#सविता तुकाराम लोटे 

©️®️✍️#Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- * शब्द सुर संगीताचे *

         आपल्या येण्याची जाणीव आपल्या प्रतिक्रिया  होय. आपली प्रतिक्रिया कमेंट बॉक्समध्ये जरूर नोंदवा आणि लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका..!! 

** Shabad Sur Sangeetache **

 Collection of new songs

 Keep in mind

 In the market of memories

 Take them away

 When words become silent

 The words of the song in the mind

 Taking care of the emotions

 To take ...

 In the market of mind memories

 Pleasant sad

 Easy

 Emotionally

 The melody of the songs

 In tunes ... !!!

 ✍️🏻©️®️#Savita Tukaram Lote

          ✍️🏻©️®️#Savita Tukaramji Lote

 Title: -

          * Shabad Sur Sangeetache *

          Awareness of your coming is your reaction.  Be sure to leave your feedback in the comment box and don't forget to like and share .. !!

🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷

🌹🌹 #Steps to success🌹🌹

🌹🌹 #Steps to success🌹🌹

      A good idea was read in the morning, just a few words, I am sharing it with you ..... "

Good idea: - "Why not at the speed of a tortoise but make a little progress every day. A lot of rabbits will come horizontally. Just dare to defeat them."

 Don't know what the math of success and failure is.  It's a simple word ... !!

 The only way to win is the math of success in life. It may be the way to prove the strength, so the person who fails is weak or the person who is left behind due to circumstances is rare.

     A person who is not powerful or money or position famous progress success success is such a word.  Those who have it need to get more than that and those who don't have it keep trying.  No matter how many journeys of life, success and failure, progress, money and happiness go away in search of satisfaction.

Success brings both satisfaction and peace.  If you fail, the journey will not stop anywhere

 Engages himself in the journey.

 The journey of success .... The journey of satisfaction .... The journey of happiness ...- The journey of success for one's own journey ....

  I will not say that if you travel to success, you will not be happy.  But do not underestimate the other.  Because we are on a journey of success for that journey of happiness.  So if you fail, don't stop ... keep walking on the path of success.  Why not slowly but keep walking.  Success will continue to walk with you ... We will continue to walk with success ...!

 "Life is the math of living

 Sadness is the shadow of failure

 However, by taking the step of success

 That is the way to go .. !! "

 ✍️🏻©️®️Savita Tukaramji Lote

 Title: -           🌹🌹#Steps to success🌹🌹

 Awareness of your coming is your reaction.  Be sure to leave your feedback in the comment box and don't forget to like and share.

#Good idea: - "Why not at the speed of a tortoise but make a little progress every day. A lot of rabbits will come horizontally. Just dare to defeat them."

===========================

पायवाट यशाची

**#पायवाट यशाची**

"सकाळी एक सुविचार वाचण्यात आला सहजच काही शब्द सुचले ते तुमच्या बरोबर शेअर करीत आहे़....."

सुविचार :- "कासवाच्या गतीने का होईना पण रोज थोडी थोडी प्रगती करा खूप ससे येतील आडवे बस त्यांना हरवायची हिम्मत ठेवा"

       यश अपयशाचे गणित काय आहे माहित नाही. सहज सुचलेले शब्द आहे...!!

       जिंकणे हा एकमेव मार्ग जीवनात यशस्वितेची गणित असते की शक्तिवान सिद्ध करण्याचा तो कदाचित मार्ग असावा म्हणून अपयशी माणूस कमजोर असतो किंवा परिस्थितीमुळे मागे पडलेला माणूस दुर्लभ असतो.

      शक्तिशाली नसणारा व्यक्ती किंवा पैसा वा पद प्रसिद्ध प्रगती यश यशस्विता हे असे शब्द आहे. ज्यांच्या जवळ असते त्यांना त्यापेक्षाही जास्त मिळविण्याची गरज भासते आणि ज्यांच्याजवळ नसते ते सतत सतत प्रयत्न करत राहतात. आयुष्याचा किती तरी प्रवास हा यश-अपयश प्रगती पैसा सुख समाधान शोधण्यामध्ये निघून जातो.

          यश आले तर समाधान आणि शांती दोन्ही मिळते. अपयश हातात आले तर प्रवासाचा मार्ग कुठेच थांबतच नाही.आपण त्याच प

प्रवासात स्वतःला गुंतवून ठेवत असतो.

प्रवास यशाचा.... प्रवास समाधानाचा.... प्रवास सुखाचा...-प्रवास निघण्याचा स्वतःच्याच प्रवासासाठी यशाचा.... 

       यशाचा प्रवास केला तर सुखावून जाऊ नेका;असे मी म्हणणार नाही. पण दुसऱ्याला कमी लेखू नका. कारण सुखाच्या त्या प्रवासासाठी आपण यशाचा प्रवास करीत असतो. म्हणून अपयश आले तर थांबू नका... यशाच्या मार्गावर चालतच राहा. हळूहळू का होईना पण चालत रहा. यश आपल्यासोबत चालत राहील... यशासोबत आपण चालत राहू...!

 " आयुष्य हे जगण्याचे गणित आहे 

 दुःखाची अपयशाची सावली असली 

 तरी यशाच्या पायरीवर घेऊन 

 जाणारी ती पायवाट आहे ..!!"

  ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे 

©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- Steps to success

    आपल्या येण्याची जाणीव आपल्या प्रतिक्रिया  होय. आपली प्रतिक्रिया कमेंट बॉक्समध्ये जरूर नोंदवा आणि लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

======############=========

🌹🌹 #Steps to success🌹🌹

      A good idea was read in the morning, just a few words, I am sharing it with you ..... "

Good idea: - "Why not at the speed of a tortoise but make a little progress every day. A lot of rabbits will come horizontally. Just dare to defeat them."

 Don't know what the math of success and failure is.  It's a simple word ... !!

 The only way to win is the math of success in life. It may be the way to prove the strength, so the person who fails is weak or the person who is left behind due to circumstances is rare.

     A person who is not powerful or money or position famous progress success success is such a word.  Those who have it need to get more than that and those who don't have it keep trying.  No matter how many journeys of life, success and failure, progress, money and happiness go away in search of satisfaction.

Success brings both satisfaction and peace.  If you fail, the journey will not stop anywhere

 Engages himself in the journey.

 The journey of success .... The journey of satisfaction .... The journey of happiness ...- The journey of success for one's own journey ....

  I will not say that if you travel to success, you will not be happy.  But do not underestimate the other.  Because we are on a journey of success for that journey of happiness.  So if you fail, don't stop ... keep walking on the path of success.  Why not slowly but keep walking.  Success will continue to walk with you ... We will continue to walk with success ...!

 "Life is the math of living

 Sadness is the shadow of failure

 However, by taking the step of success

 That is the way to go .. !! "

 ✍️🏻©️®️Savita Tukaramji Lote

 Title: -

           🌹🌹#Steps to success🌹🌹

 Awareness of your coming is your reaction.  Be sure to leave your feedback in the comment box and don't forget to like and share.

#Good idea: - "Why not at the speed of a tortoise but make a little progress every day. A lot of rabbits will come horizontally. Just dare to defeat them."

===========================

 

|| Seedling sprouts new || बियांना अंकुर नवीन

|| बियांना अंकुर नवीन ||

रानात काट्यांच्या संगतीने 

मनसोक्त फिरावे 

मनात असली चलबिचल तरी 

नवपेरणीच्या बियांना अंकुर 

नवीन येईल.... 

जगणे हेच सुखाचे नाव आहे 

....अबोल होऊनी चालावे अशी 

सुखाची पायवाट आहे..!!

असला जरी सोबत पारिजात हा 

तरी रोज फुलण्याचे सुख आहे 

रानात काट्यांच्या संगतीने 

मनसोक्त फिरावे हे एक 

सुख आहे ...!!

         ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

          शीर्षक :-  बियांना अंकुर नवीन 

   आपल्या येण्याची जाणीव आपल्या प्रतिक्रिया  होय. आपली प्रतिक्रिया कमेंट बॉक्समध्ये जरूर नोंदवा आणि लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका..!!

===####==##lotesavita===######

||  Seedling sprouts new ||

 In the company of thorns in the forest

 Turn around

 Though the mind is fickle

 Germination of new seeds

 New will come ....

 Living is the name of happiness

 .... to walk without speaking

 Happiness is a step .. !!

 Even so, owning one is still beyond the reach of the average person

 However, it is a pleasure to bloom every day

 In the company of thorns in the forest

 This is one of them

 Happiness is ... !!

 ©️®️✍️🏻Savita Tukaramji Lote

 Title: - Seed sprouts new

 Awareness of your coming is your reaction.  Be sure to leave your feedback in the comment box and don't forget to like and share .. !!

----🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹-----

निसर्ग माझा

        निसर्गाचे वर्णन करावे तितके कमीच आहे. निसर्ग वर्णन करताना मला सापडलेला निसर्ग या कवितेत वर्णन केलेले आहे. कविता स्वलिखित स्वरचित कविता आहे.

         आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

  

**  निसर्ग माझा **

सजवतो हिरव्या रंगांनी 

सारी सृष्टी बागडतो खेडकर 

मुलासारखा चोहीकडे 

आसमंतात..... 

इंद्रधनुष्य पसरवित 

रंगाबरोबर खेळत 

निसर्ग माझा सखा 

माझा सोबती 

माझा तुमच्या जीवनाचा 

ऑक्सिजन आणि जिवलग मित्र 

भरभरून आनंद देत 

जीवनात सकारात्मकतेचे 

सूत्र रुजविता 

सोबत असतो 

सतत आपल्या...!!!

            ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- ** निसर्ग माझा **

           अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you..!!

#########################

          There is little to describe nature.  The nature I found while describing nature is described in this poem.  Poetry is a self-written poem.

 Don't forget to like and share if you like.

 ** Nature is mine **

 Decorates with green

 Khedkar destroys the whole   creation

 Like a child

 In the sky

 Spreading the rainbow

 Playing with color

 Nature is my friend

 My mate

 Mine of your life

 Oxygen and close friends

 Enjoying it to the fullest

 Of positivity in life

 Sutra Rujvita

 Is with

 Constantly your ... !!!

            ✍️🏻©️®️Savita Tukaram Lote

 ©️®️✍️🏻Savita Tukaramji Lote

 Title: - ** My Nature **

                Be sure to leave feedback in the comment box.  Don't forget to like and share if you like.

 Thank you .. !!

##########################

सहज सुचलंसुचले म्हणून प्रतिक्रिया एक कला

सहज सुचले म्हणून 🌹🌹

         

         आपल्याला नेमके कोणत्या वाटेवर चालवायचे आहे हे आपल्यालाच ठरवावे लागते आणि आपण ते ठरविते ही असतो. पण कधी कधी त्या वाटा इतक्या वेदनादायक असतात... त्रासदायक असतात की त्या वाटा नकोशा वाटतात. तरीही आपण चालत राहतो त्याच वाटेवर सुखाच्या पायवाटेसाठी.....

        फुलांचा प्रवास... फुलांचा सुगंध... प्रीतीचा प्रवास... स्वप्नांचा सुगंध.... आपल्याला हवा असते पण तो प्रवास कधी आपल्याही नकळत निघून जात असतो हे आपल्यालाही कळत नाही. 

         प्रवास सुखाच्या पायवाटेवरी ज्यावेळी काही कविता लेख किंवा इतर काही लेखन करताना  कितीतरी प्रश्न पडतात पण त्या प्रश्नांची उत्तरे कधी मिळतच नाही. वेगळे काय लिहावे काय सांगावे त्यापेक्षा वेगळ काय शिकता येईल....! या गोष्टीकडे सतत लक्ष असते. 

           शब्द ही अशी गोष्ट आहे ती सर्वांनाच स्वतःमध्ये योग्य पद्धतीने रुजविता येत नाही आणि रुजविले तर योग्य पद्धतीने मांडता येत नाही. कारण "शब्द मांडणे ही एक कला आहे."संवाद साधणे ही एक कला आहे....!!! ज्याला ती जमते तो त्या माध्यमातून आपले शब्द आपल्यापर्यंत पोहचवीत असतो. ती कला आपल्यापर्यंत पोहोचत असते. शब्दाची योग्य मांडणी करणे ही एक प्रतिभा आहे. संवाद साधणे ही एक कला आहे. पण ती कुणा बरोबर बोलत आहो यावर जास्त विचार करावा लागतो.

         कविता किंवा लेख लिहिताना संवाद खूप महत्वाचा असतो. शब्द खूप महत्त्वाचे असतात. शब्दातील गोडवा खूप महत्त्वाचा असतो.ज्या शब्दातून आपण काहीतरी सांगण्याचा प्रयत्न करीत असतो तो विषय खूप महत्वाचा असतो. कारण कोणीही सहज काहीही लिहित नाही. त्यामागे काहीतरी कल्पना असते. प्रतिभा असते.

          शब्दबरोबर खेळणे हा त्यांचा छंद नसतो, आपल्यामध्ये असलेल्या प्रतिभेच्या जोरावर आपल्या सभोवती असणारे प्रश्न मांडीत असतो.

              प्रतिभेला कोणताही भेदभाव नाही. ती स्त्री पाहत नाही... ती पुरुष पाहत नाही. प्रतिभा ही त्यांच्यामध्ये रुजलेली असते. त्यांच्या मनामध्ये रुजलेली असते. शब्दांमध्ये रुजलेली असते.  म्हणून स्त्री-पुरुष हा भेदभाव न करता फक्त आपले मत व्यक्त करा. कारण हा निसर्ग नियम आहे.

          प्रतिभा ही कुणाचीही मक्तेदारी पाळत नाही मग तो पुरुषी अहंकार समोर असला तरी वा स्त्री अहंकार समोर असेल तरी. म्हणून प्रतिभा ही प्रतिभा आहे.... कला ही कला आहे.... शब्द हे शब्द आहे....प्रश्न हे प्रश्न आहे... जाणिवा ह्या जाणीव आहे... उत्तरांच्या अपेक्षेने आलेल्या..!

        शब्द माझे तुमचे एकच आहे. फक्त त्या शब्दांना  प्रतिभेच्या जोरावर वेगळ्या पद्धतीने मांडणी केली जाते.ते शब्द मनातील असतात असे नाही. आजूबाजूची परिस्थिती इतकी बदलत असते की त्यावर लिहावे की नाही हा प्रश्न सतत पडतो आणि ज्यांना तो प्रश्न पडत असतो तो त्याला सुचेल  त्या शब्दात तो आपले प्रश्न मांडत असतो.

          प्रश्नांची उत्तरे प्रत्येक वेळी मिळतातच असे नाही म्हणून प्रत्येक  वेळी शांतता पाळणे हा काही त्यावरचे उत्तर नव्हे आणि हे जर उत्तर असेल तर शब्द का मांडायचे हा ही या प्रतिभेला प्रश्न पडतो.

           

         आयुष्याचा प्रवास चालू असताना प्रश्नांची उत्तरे प्रत्येक वेळी मिळतातच असे नाही. म्हणून प्रत्येक वेळी शांतता पाळणे हा काही त्यावरचे उत्तर नव्हे आणि हे जर उत्तर असेल तर शब्द का मांडायचे हा ही या प्रतिभेला प्रश्न पडतो.

         प्रत्येक गोष्टीला दोन बाजू असतात हे जरी मान्य केले तरी शब्दांना दोन बाजू असतात हे मी मान्य करत नाही. आपल्या बुद्धीला दोन बाजू असतात... हे मी मान्य करते.

             असो, शब्द वाढेल आणि शब्दाने शब्द अजून वाढेल कमेंट बॉक्समध्ये मधील..!!

          प्रतिक्रिया देणे ही सुद्धा एक प्रतिभा आहे. प्रतिक्रिया चांगली की वाईट, सकारात्मक की नकारात्मक या मुद्द्यावर न जाता प्रतिक्रिया दिली जाते हा खूप मोठा मुद्दा शब्द प्रतिभेला असतो. कारण आपण काय करीत आहोत ते करीत असताना योग्य पद्धतीवर आपली प्रतिभा आपले शब्द पावले टाकीत आहे का याचे उत्तर मात्र नक्की मिळते.

         कारण प्रतिसाद देणे किंवा प्रतिक्रिया देणे ही आपली पोचपावती असते. ती त्या व्यक्तीला नसून त्या प्रतिभेला पोचपावती  असते.... शब्द असतात. म्हणून कोणीही त्या प्रतिभेला कोणत्याही चेहऱ्याचा आरसा म्हणून त्या प्रतिभेला कमी लेखून त्यावर शब्दांची जुळवणूक करू नेका.

        शब्द हे आपले असतात. शब्दातील प्रश्न आपले असतात.... शब्दातील उत्तर आपले असतात.... शब्दातील कविता आपली असते.... शब्दातील लेख आपले असतात.... शब्दाची शक्ती आपले असतात. कारण शब्द हेच आपले जीवन आहे. अन्न वस्त्र निवारा आणि शिक्षणा नंतर..!! 

      म्हणून आपल्या आयुष्यातील पायवाट कोणतीही असो, सुखाची असो की दुःखाची असो... सकारात्मकतेची असो कि नकारात्मकतेची असो.... आयुष्याची पायवाट फक्त अन्न वस्त्र निवारा आणि शिक्षण या शब्दातून जाते. म्हणून स्वतःला समजून-उमजून व्यक्त करा...!!

         व्यक्त करता आले नाही तर व्यक्त करू नका केल्यास ती प्रतिक्रिया सकारात्मक कशी घ्यायची हे माहीत नसते. कारण प्रत्येकाजवळ प्रतिभा असते असे नाही आपले मन समजून घेण्याचे आपले शब्द समजून घेण्याची..... 

       समोरच्या व्यक्तीला हवी असते ती..! कारण प्रत्येक व्यक्ती हा वेगळा असतो; स्वतः स्वतःवर केलेल्या संस्कारासारखा निर्मळ प्रामाणिक पवित्र विश्वासू आणि शब्दाळू....🌹🌹!!

©️®️✍️🏻सविता तुकाराम लोटे

आठवमोगरा

** आठवमोगरा **

मोगरा फुलला 

अंगणात... 

तसाच मोगरा फुलला 

तुझ्या सहवासात... 

मनात दरवळून चोहिकडे 

प्रेमाचा सुगंध.... 

प्रफुल्लित झाले मनात 

त्याचे - माझे छेडीता 

मैत्रिणी... 

तेवढाच फुलतो मनातील 

मोगरा तुझ्या... 

आठवणींचा..!!!

         ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- **आठवमोगरा ***

            अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा .आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you..!!

** माई एक वादळच.....सिंधुताई सपकाळ..!!!!

** माई एक वादळच

.....सिंधुताई सपकाळ..!!!!

             हरवलेल्या पावलांना चालायला शिकविले. अंधारात प्रेमाचा दिवा लावला. दुःखाने कोसळून जाणाऱ्या अनाथ मुलांना मायेचा आधार दिला. पायाखालील काट्यांना त्यांनी काटे न समजता एक नवीन पायवाट निर्माण केली. त्या हरला नाही त्यांच्याच भाषेत सांगायचे तर,"हरले असते तर सरले असते." अशा आपल्या माई म्हणजे सिंधुताई सपकाळ...!!!

        आपल्या कार्याचा ठसा जनमाणसात उमटविणाऱ्या सिंधुताई म्हणजेच माई. त्यांचे नाव आदराने घेतले जाते. एक प्रेरणादायी उदाहरण.... एक अलौकिक ऊर्जाशक्ति....त्या ऊर्जेने," चिंधी पासून चालू झालेला प्रवास सिंधुताई पर्यंतचा प्रवास खूप खडतर दुःखाने भरलेला होता." आणि "सिंधूताई पासून ते माई पर्यंतचा प्रवास हा त्याहीपेक्षा खडतर होता."

        सिंधुताई सपकाळ म्हणजे असे एक वादळ!! अनाथांना आपल्या पदराखाली घेतले. पोरके झालेल्या लेकरांची आस बनला. प्रेमाला पोरके झालेल्या असंख्य निराधारांना आपल्या मायेच्या स्पर्शाने आपलेसे करून घेतले. समाजातील वंचित उपेक्षित वर्गांना मदत करण्यासाठी सतत त्यांच्या पाठीशी उभ्या राहिल्या अशा या वादळाची प्रेरणादायी कार्य आपल्या आयुष्याला नवीन कलाटणी देऊन जाते.

      सार्वजनिक व्यासपीठावर त्यांचे जीवन प्रेरणादायी आहे. सिंधुताई सपकाळ एक विद्यापीठ आहे.... दुःखातून स्वतःला कसे सावरण्याचे हे सांगणारे..!!!

            सिंधुताई सपकाळ यांचा जन्म 14 नोव्हेंबर इ.स.1947 मध्ये महाराष्ट्रातील वर्धा येथे झाला. वर्धा जिल्ह्यातील नवरगाव हे त्यांचे जन्मगाव. त्यांचे वडील अभिमान साठे गुरे वळायचे काम करायचे. आई-वडिलांना मुलगा हवा होता पण मुलगी झाल्यामुळे तिचे नाव "चिंधी ",ठेवले गेले. आणि एका नवीन प्रवासाची सुरुवात झाली. गाव लहान असल्यामुळे गावात सुविधांचा अभाव होता. घरची गुरे राखायला रोज सकाळी बाहेर पाठवायचे आणि त्या शाळेत जाऊन बसायच्या. सिंधुताई हुशार होता पण त्यांचे शिक्षण जमतेम झाले. बालपणीच त्यांचा पदरी संघर्ष चालू झाला.आईकडून सतत अवहेलना पदरी आला. नकोशी असल्याचे दुःख झेलत आयुष्याचा प्रवास केला. 

       सिंधुताई यांचा प्रवास चिंधी पासून ते सिंधुताई सपकाळ हा खडतर आणि संघर्षाने भरलेला आहे. पावलोपावली त्यांना फक्त संघर्ष मिळाला. परिस्थितीने घाव घातला तसेच नियतीनेही घाव घातला.

       शिक्षणाची भारी आवड असतानाही त्यांच्या वाटेला जेमतेम चौथीपर्यंतचे शिक्षण आले तेही त्यांच्या वडिलांनीमुळे..!! वयाच्या अकराव्या वर्षी तीस वर्षाच्या श्रीहरी सपकाळ यांच्याशी विवाह झाला. बालपण हरवले... सोबत इच्छा आशा-आकांक्षा स्वप्ने तेही हरवली. आईकडून सतत दुसवास आणि अवहेलना झेलत मोठी झालेली चिंधी आता सासरी आल्यावर त्या संघर्षाला सामोरे जावे लागले.

        त्यांचा पहिला संघर्ष म्हणजे गावातील उचलणाऱ्या स्त्रिया गावातील जनावराचे शेण उचलण्याचा मोबदला मिळण्याकरता त्यांनी बंड पुकारला आणि गावातील स्त्रियांना न्याय सुद्धा  मिळून दिला. जमीनदाराच्या अहंकार दुखावला गेला. आपला अपमानाचा सूड घेण्यासाठी गावात नऊ महिन्यांची गर्भवती असलेल्या सिंधुताई त्यांच्या पोटातील बाळ त्याचे असल्याचे त्याने गावभर सांगितले.... नवऱ्याला सांगितले.

        नवऱ्याचा अहंकार दुखावला गेला आणि त्यांना मारझोड करून अर्धमेल्या अवस्थेत गुरांच्या  गोठ्यात टाकून दिले. गुरांच्या लाथा बसून मरेल पण त्याही अवस्थेत त्यांनी एका मुलीला जन्म दिला आणि  स्वतः स्वतःची नाळ कापली. सिंधुताई या घटनेला शब्दबद्ध करताना म्हणतात ,"मला आज देखील आठवते मी त्यावेळेवर दगडाने सोळा वार केले तेव्हा ती नाळ कापल्या गेली होती".

          खरंच शब्दही "निशब्द," होतात. डोळ्यातले अश्रु गालावर येतात... फक्त!! स्त्री म्हणून आलेले मातृत्व जगातील सर्वात मोठे दान असते आणि तेच दान त्यांना इतक्या मोठ्या प्रसंगातून जावे लागले. त्यांच्यामध्ये निर्भीडपणा होता. आत्मविश्वास होता.... आहे. त्या परिस्थितीत जगण्याचे गणित त्या मांडत होत्या. त्या जगला आणि त्या मुलीला ही जगवले पण नवऱ्याने घरातून हाकलून दिले. त्यानंतर गावकऱ्यांनी ही त्यांना गावातून हाकलून दिले. आईने घरात घेतले नाही. अशा अवस्थेत सिंधूताई सर्वीकडे भटकत होत्या.

        अशा अवस्थेत त्यांनी हार मानली नाही आणि त्यांनी त्यांचा संघर्ष चालूच ठेवला. सिंधुताईंनी परभणी नांदेड मनमाड रेल्वे स्टेशन वर भीक मागत फिरायचा त्यावर जीवन जगत होत्या.

      एकामागून एक दिवस जात होते. दुःख संपत नव्हते. येणार्‍या प्रत्येक वाट हे फक्त दुःख घेऊन येत होते आणि ते दुःख कुठेतरी संपवावे म्हणून त्यांनी आत्महत्येचा प्रयत्न केला पण ,"लहान मुलीचा जीव घेतला तर पाप लागेल म्हणून मागे फिरल्या", पुन्हा तीच वाट रेल्वे स्टेशन वर भिक मागायचे आजूबाजूच्या मुलांना गोळा करून मिळेल ते वाटून खायचे. असे  दिवस काढत होता. आपला भोवती सुरक्षाकवच त्यांनी अशाप्रकारे तयार केले. कधी कधी त्यांना भिक मिळत नसे. उपाशीतापाशी दिवस काढावे लागत असे. अशातच त्यांनी स्मशानभुमीचा आधार घेतला.

         सिंधुताई म्हणतात," पोटाच्या भुकेला कोणतीही जागा अपवित्र नाही. त्यावेळी फक्त पोट भरणे एवढाच एक पर्याय आपल्यासमोर असतो. जो मला मिळाला तो मी घेतला. जगली ...जगवल स्वतःला आणि या प्रकारचे आयुष्य कुणाच्याही वाटेवर येऊ नये म्हणून अनाथांची माई झाली."

          कारण ते दुःख मी खूप जवळून पाहिले होते...ते अनुभवले होते आणि त्या दुःखाची परिसीमा कुठे समजते हे कळायच्या आतच दुसऱ्या दुःखाची पायवाट चालू होते.

        सिंधुताई सपकाळ यांनी आयुष्याचा संपूर्ण प्रवास हा संघर्षात घालविला. अनाथ मुलांना सांभाळून त्यांनी त्यांच्या जीवनाला दिशा दिली. 1994 मध्ये पुण्याजवळ पुरंदर तालुक्यात कुंभारवळण या गावात," ममता बाल सदन संस्था", ही संस्था सुरू झाली. स्वतःच्या पोटच्या मुलीला त्यांनी दगडूशेठ हलवाई संस्थेच्या माध्यमातून शिक्षणासाठी ठेवले आणि त्या अनाथांच्या माई झाला. त्यांना आधार दिला... शिक्षण दिले...जेवण कपडे आणि अन्य सुविधा त्या संस्थेमार्फत त्यांना दिल्या देत आहे. त्यांना स्वावलंबी बनवण्याचे सर्व काम संस्थेमार्फत केले जातात.

          योग्य प्रकारे मार्गदर्शन दिले जाते. मुला मुलींचे विवाह केले जातात. संस्था जितके होईल तितके काम अनाथ मुलांसाठी करते. त्यांच्या कामाला कुठेही मर्यादा नाही व कुठेही मोठेपणा नाही. ही आपली जबाबदारी आहे... हे आपले कर्तव्य आहे... असे संस्थेला वाटत नाही तर ते सर्व माझे मुल आहे असे माई म्हणतात.

     सिंधुताई म्हणतात देवा आम्हाला हसायला शिकव परंतु आम्ही कधी रडलो होतो याचा विसर पडू देऊ नकोस." सिंधुताई त्यांचा प्रवास हा फक्त येथे थांबलेला नाही. त्यांनी आदिवासींच्या हक्कासाठी लढा दिला. आदिवासींच्या मागण्यांसाठी इंदिरा गांधी पर्यंत त्यांनी त्यांचे प्रश्न पोचविले मांडले.

            सिंधुताई जनसामान्यांच्या जगात डोळस चेहरा बनलेला.... आपलेपणाचा चेहरा बनला.... विश्वासू व्यक्तीमत्व बनले... प्रामाणिक व्यक्तिमत्व बनले. हळूहळू लोक त्यांना 'माई' म्हणून ओळखू लागले आणि स्वतःहून पुढे येऊन त्यांच्याकडे असलेले अनाथ मुले मायेच्या पदरात देऊ लागले.

        त्यांचे कार्य जनसामान्यांच्या मनामध्ये घर करीत अनाथांची आई अनाथांची माई अनाथांच्या डोक्यावर मायेची छप्पर देणारी व्यक्ती म्हणजे माई. अनाथाश्रमातील मुलांवर अन्याय होऊ नये म्हणून त्यांनी त्यांच्या स्वतःच्या मुलीला ममता दुसऱ्या संस्थेत ठेवले आणि ती ही फार समजूतदार होती. तीसुद्धा आईच्या या कार्याला सतत प्रोत्साहन दिले. पाठीशी खंबीरपणे उभे राहिले. माझ्या एकटीची आई होण्यापेक्षा अनाथांची माई झालेली मला आवडेल. तिने प्रत्येक निर्णयामध्ये आईला सोबत केली. 

        एकदा पुण्यात रस्त्यावर माईंना एक मुलगा रडत बसलेला दिसला त्याला त्यांचे नाव दीपक गायकवाड एवढेच सांगता येत होते सिंधुताईंनी दीपकच्या घरचा पत्ता मिळविण्यासाठी खूप प्रयत्न केला पोलीस घातले त्याचा काही फायदा झाला नाही म्हणून सिंधुताईंनी दीपकला आपल्याजवळ ठेवले.

     दीपक पासून चालू झालेला प्रवास हा आज हजारांच्या घरात आला.सिंधुताई आई झाल्या नाही तर माई झाल्या." दुःख पर्यंत येते ती आई, वेदना पदरात घेते ती माई." 

         सिंधुताई यांच्याकडे उत्तम वक्तृत्व कला आहे. त्यांचे शब्द साधे सरळ आहे. पण काळजाला भिडणारे आहे. यांचे भजन आणि भाषणे फार प्रसिद्ध आहे. आंतरराष्ट्रीय स्तरापर्यंत त्यांच्या भाषणाचे कौतुक केले जाते.

कवितांची आवड असलेल्या सिंधूताई सपकाळ म्हणतात ,“लकीर की फकीर हुं मै, उसका कोई गम नही, नही धन तो क्या हुआ, इज्जत तो मेरी कम नही!”  

         सिंधुताई सपकाळ यांना 750 पेक्षा अधिक पुरस्काराने सन्मानित झाल्या आहे आणि अजूनही त्यांच्या कार्यावर पुरस्कारांचा वर्षाव होतच आहे.सिंधुताईंच्या प्रवास चिंधी पासून ते माई पर्यंतच  निर्माता-दिग्दर्शक अनंत महादेवन यांनी “मी सिंधुताई सपकाळ” नावाचा चित्रपट तयार केला आहे. या चित्रपटाला राष्ट्रीय पुरस्कार देखील मिळाला आहे.  54 व्या लंडन फिल्म फेस्टिवल मध्ये देखील हा चित्रपट दाखवण्यात आलेला आहे. या व्यतिरिक्त त्यांचे आत्मचरित्र  ‘मी वनवासी’आणि  डॉक्युमेंट्री फिल्म ‘अनाथांची यशोदा’देखील तयार करण्यात आलेली आहे.
   

     सिंधुताई म्हणतात," दुःखाने कोसळून जावू नका. आनंदाने जगायला शिका. आपले पाय इतके मजबूत करा की ते कोणत्याही दुःखात कोलमडून जाणार नाही. दुसऱ्याच्या भुकेपर्यंत पोहोचा. रिकामा पोटायासारखे दुसरे दुःख या जगात नाही. अंधारात प्रेमाचा दिवा लावा... मूठभर दुःख वाटून घ्या."

**सिंधुताई यांनी अन्य समकक्ष संस्थाही
स्थापन केलेल्या आहेत त्या याप्रमाणे**

1.बाल निकेतन हडपसर, पुणे
2.सावित्रीबाई फुले मुलींचे वसतिगृह ,  चिखलदरा
3.अभिमान बाल भवन, वर्धा
4.गोपिका गाईरक्षण केंद्र, वर्धा ( गोपालन) 
5.ममता बाल सदन, सासवड
6.सप्तसिंधु महिला आधार बालसंगोपन व शिक्षणसंस्था, पुणे

     त्या या संस्थेमार्फत आपले कार्य करीत आहे.

         सिंधुताईंना सपकाळ यांना सुमारे ७५० राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार मिळाले आहेत. त्यातील काही पुरस्कार खालीलप्रमाणे...

1.पद्मश्री पुरस्कार (२०२१)

2.महाराष्ट्र शासनाचा डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर समाज भूषण पुरस्कार (२०१२)

3.पुण्याच्या अभियांत्रिकी कॉलेजचा 'कॉलेज ऑफ इंजिनिअरिंग पुरस्कार' (२०१२)

4.महाराष्ट्र शासनाचा 'अहिल्याबाई होळकर पुरस्कार' (२०१०)

5.मूर्तिमंत आईसाठीचा राष्ट्रीय पुरस्कार (२०१३)

6.आयटी प्रॉफिट ऑर्गनायझेशनचा दत्तक माता पुरस्कार (१९९६)

7.सोलापूरचा डॉ. निर्मलकुमार फडकुले स्मृती पुरस्कार

8.राजाई पुरस्कार

9.शिवलीला महिला गौरव पुरस्कार.

10.श्रीरामपूर-अहमदगर जिल्हा येथील सुनीता कलानिकेतन न्यासातर्फे कै सुनीता त्र्यंबक कुलकर्णी यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ दिला जाणारा 'सामाजिक सहयोगी पुरस्कार' (१९९२)

11.सीएनएन-आयबीएन आणि रिलायन्स फाउंडेशनने दिलेला 'रिअल हीरो पुरस्कार' (२०१२)

12.२००८ - दैनिक लोकसत्ताचा 'सह्याद्रीची हिरकणी पुरस्कार'.

13.प्राचार्य शिवाजीराव भोसले स्मृती पुरस्कार (२०१५)

14.डॉ. राम मनोहर त्रिपाठी पुरस्कार (२०१७)

15.पुणे विद्यापीठाचा 'जीवन गौरव पुरस्कार' 

16.पद्मश्री पुरस्कार (२०२१)

17.प्रसारमाध्यमांतील चित्रणसंपादन करा

18.सिंधुताईंच्या जीवनावर आधारलेला मी सिंधुताई सपकाळहा मराठी चित्रपट प्रदर्शित झाला आहे. त्यात तेजस्विनी पंडित यांनी सिंधुताईंची भूमिका साकारली आहे.

19.सिंधुताई सपकाळ यांच्या जीवनावर भार्गव फिल्म्स ॲन्ड प्रॉडक्शनचा ’अनाथांची यशोदा’ या नावाचा अनुबोधपट १६-२-२०१४ रोजी निघाला.

         सिंधुताई सपकाळ म्हणजे एक वादळ ते वादळ परिस्थितीसमोर हतबल होत नाही. स्वतःचा आत्मविश्वास कोणत्याही परिस्थितीत तुटू देत नाही. प्रत्येक परिस्थितीत मार्ग काढता येते फक्त दुःखाला कवटाळून न बसता त्याच्याशी लढण्याची हिम्मत एकजूट करा. आनंदाने जगायला शिका आणि तो आनंद वाटून घ्यायला शिका.

            दुःख वाटून घ्यायला शिका अंधारात स्वतःला हरवून जाऊ देऊ नका. अशा आपल्या माई जगण्यासाठी त्यांनी चितेवर भाकरी भाजली. स्मशानात ती खाऊन जगल्या आणि आपल्या आजूबाजूला असलेला अनाथ मुलांना मायेचा पदर दिला. घर दिले... आधार दिले... स्वतःचे नाव दिले... त्यांचे हे कार्य समोर जाण्यासाठी लोकांसमोर पदर पसरवला आणि त्यातून त्यांनी त्यांचे कार्य आज पर्यंत चालू ठेवले.

       सिंधुताई सपकाळ एक प्रेरणादायी व्यासपीठ आहे. जीवन जगण्याची कला आहे.  अनुभव सर्वकाही शिकवितो  त्या अनुभवातून शिकत गेला. आजूबाजूच्या लोकांना शिकवत गेल्या आणि त्यांनी त्यांचे कार्य चालू ठेवले. मायेचा गारवा दिल्या... माई आज अनेक मुले मुली आहेत. जवाई सुना  आहे. ते शिकून मोठमोठ्या पदावर आपले कार्य करीत आहे आणि माईंच्या कार्यात हातभार लावीत आहे. त्यांचे कार्य अखंड चालू राहावे म्हणून ते सतत झटत असतात.

       माई 80 वर्षाच्या झाल्या तरी त्यांचे कार्य अखंड आहे. राष्ट्रपती पुरस्कारापर्यंत प्रवास शब्दात पूर्णपणे मांडता येत नाही. कारण त्यावेळेस जी परिस्थिती असेल त्यानुसार त्यांनी निर्णय घेतला त्यातून त्यांनी त्यांची वाटचाल केली. हा खडतर प्रवास कोणत्याही शब्दात मांडता येत नाही... तरी हा थोडाफार प्रयत्न केलेला आहे.

       आपल्या आयुष्याबद्दल सांगताना  सिंधुताई सपकाळ म्हणजेच आपल्या माई म्हणतात," फुले होती पण गंध घेत आला नाही, पाऊस होता पण भिजता आले नाही, चांदणे होते पण न्हता आले नाही." त्यांनी त्यांचे आयुष्य किती साध्या सरळ भाषेमध्ये वर्णन केले आहे.

माझ्या शब्दात सिंधुताई सपकाळ त्यांच्या प्रवासाचे वर्णन करताना काही शब्द सुचले....

     **माई एक वादळच**

 कुठेही फेकून द्यावी ती म्हणजे चिंधी....   हृदयात साठवून ठेवावी ती म्हणजे सिंधू ..!! 

स्मशानातल्या चितेला चूल केली....   

शोषित समाज वर्गातील प्रश्नांना धारदार... शब्दांची जोड दिली...!! 

अनाथांना मायेचा पदर दिला... 

अंधार फार झाला चोहीकडे तिथे प्रकाशाची ज्योत दिली....

जखमा फार सोसल्या तरी बदलविले नाही आपले व्रत जखमा पायदळी तुडवून 

माई झाली ...!!!

            ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

                  

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote,           

शीर्षक :- ** माई एक वादळच सिंधुताई सपकाळ***

       अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका...!!

Thank you..!!

      लेख आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका. काही चुका असल्यास कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. कारण तुमचा अभिप्राय हा माझ्या लिखाणाचा कौतुकाचा वर्षाव असतो.... चुका असल्यास त्या दुरुस्त करता येतात. थँक्यू..!!

---------@@@-@------#####------------------@@-@@@@@--------

 

    

** सुटलेल्या मिठीनंतर **

         प्रेम अशी गोष्ट आहे आपल्या जवळ असली की जास्तच हवीहवीशी वाटणारी आणि नसली की त्याच आठवणींमध्ये रमून अधिकच जास्त हवीहवीशी वाटते.

        या भावविश्वातून या कवितेची रचना केली गेली आहे. जिथे विरह नाही... जिथे अथांग प्रेम आहे.... तेही आंधळा आहे.

      कविता स्वलिखित, स्वरचित आहे. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका, धन्यवाद..!!

** सुटलेल्या मिठीनंतर **

अंधार फार अथांग प्रेमाला
माझ्या तुझ्या नात्यातील
प्रेम बंधनाला...

माहित नाही, कशी सुटली
ती मिठी
माझ्याच उफाळून आलेल्या
स्वार्थाने....

नुसता बाजार व्यथांचा
आहे आता
तुझ्या सुटलेल्या मिठी नंतर
बाजार जखमांचा

तुझ्या-माझ्या सुटलेला
मिठीनंतर..... अथांग प्रेमाचा!!

             ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- ** सुटलेल्या मिठीनंतर **

            अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you...!!

#########################

             Love is the thing that makes you feel more and more desirable when you have it and if you don't, then you feel more and more desirable in the same memories.

         This poem has been composed out of this brotherhood.  Where there is no separation ... where there is boundless love ... that too is blind.

       The poem is self-written, self-written. If you like it, don't forget to like and share, thank you .. !!

 ** After the missed kiss **

 Darkness to endless love

 In my relationship with you

 Prem Bandhanala ...

 Don't know how to escape

 She hugged

 My own boiled

 Selfishly ....

 Just market troubles

 Is now

 After your escaped hug

 Market wounds

 Your-my escape

 After a hug ..... of endless love !!

          ✍️©️®️Savita Tukaram Lote

 ✍️©️®️Savita Tukaramji Lote

 Title: - ** After Missing Sweet **

 Be sure to leave feedback in the comment box.  Don't forget to like and share if you like.

 Thank you ... !!

########################## हिंदी कविता और हिंदी साहित्य

             प्यार वह चीज है जो आपके पास होने पर आपको अधिक से अधिक वांछनीय महसूस कराता है और यदि आप नहीं करते हैं, तो आप उन्हीं यादों में अधिक से अधिक वांछनीय महसूस करते हैं।

 इसी भाईचारे को लेकर यह कविता रची गई है।  जहां अलगाव नहीं... जहां असीम प्रेम है...वह भी अंधा है।

 कविता स्व-लिखित है, स्व-लिखित है।  अच्छा लगे तो लाइक और शेयर करना ना भूलें, धन्यवाद..!!

 **चूमने के बाद**

 अनंत प्रेम के लिए अंधेरा

 तुम्हारे साथ मेरे रिश्ते में

 प्रेम बंधनाला...

 पता नहीं कैसे बचना है

 उसने गले लगाया

 मेरा अपना उबला हुआ

 स्वार्थ से....

 बस बाजार की परेशानी

 अब है

 तुम्हारे बचके गले मिलने के बाद

 बाजार घाव

 तुम्हारा-मेरा पलायन

 आलिंगन के बाद.....अनंत प्रेम का !!

           ✍️©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ✍️©️®️सविता तुकारामजी लोटे

 शीर्षक:- ** मिठी आलिंगन **

 कमेंट बॉक्स में अपनी प्रतिक्रिया अवश्य दें।  अच्छा लगे तो लाइक और शेयर करना न भूलें।

 आपको धन्यवाद ... !!

===========🌷🌷============

  

** सूर्यप्रकाशाचा सूर्य माझा आहे ***

            डॉ बाबासाहेबांचे कार्य म्हणजे चमचमता तारा आहे. कारण एका विशिष्ट समाजासाठी कार्य केले, नाहीतर संपूर्ण शोषित दुःखी कष्टी समाज व्यवस्थेसाठी त्यांनी कार्य केले. त्यांच्या या कार्यामुळे आज तो वर्ग लखलखता प्रकाश बघतो आहे.

           या भावविश्वातून या कवितेची शब्दरचना केली गेली आहे. कविता स्वरचित स्वलिखित आहे. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका. कमेंट करायला विसरू नका. काही चुकल्यास चुका कळवायला विसरू नका ,धन्यवाद..!!

*** सूर्यप्रकाशाचा सूर्य 

          माझा आहे ***

रूढी परंपरेच्या बंधनातून 

सूर्यप्रकाश पेरला 

चमकता तारांचा प्रखर 

प्रकाशात, जागृतीची महामशाल 

पेटविली 

दुःख पीडितांची 

अंधारलेल्या वाटेवर 

नव्या दिशेचे कवाडे दिलीसे 

कष्टकरी समाजाला 

तुप पोळीची चवदार 

चवदिलीस 

पुस्तकांची.... 

नवीन ओळख दिली 

बुद्धीला संघर्षाला समोर 

जाण्याची महाशक्ती ..!!

अंधश्रद्धेचे मूळ नष्ट करून 

मानवतेची शिकवण दिली 

बुद्ध दिलास.....

स्वाभिमानाची मशाल 

जागृत करून समानतेची 

नवी दिशा दिली 

भीमा तुमच्यामुळेच 

आज सूर्यप्रकाशाचा 

सूर्य माझा आहे 

सूर्यप्रकाशाचा सूर्य 

माझा आहे

          ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- **** सूर्यप्रकाशाचा सूर्य 

                      माझा आहे ***

        अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका..!!

#savita 

-----####------#####-----#####-------####---@@------

    Dr. Babasaheb's work is a shining star.  Because he worked for a particular society, otherwise he worked for the whole exploited miserable social system.  Because of their work, that class is seeing the light of day today.

          The wording of this poem is based on this sentiment.  The poem is self-written.  Don't forget to like and share if you like.  Don't forget to comment.  Don't forget to report any mistakes, thank you .. !!

 *** The Sun of Sunlight

 I have ***

 Out of bondage to orthodox   tradition

 The sun shone

 Intense of shining stars

 In the light, the mausoleum of   awakening

 Lit.

 The grief of the victims

 On a darkened path

 The gates of a new direction

 To a troubled society

 Ghee poli tasty

 Forty four

 Of books ....

 Gave a new identity

 In front of the struggle of the   intellect

 Superpower to go .. !!

 By destroying the root of   superstition

 Taught humanity

 Buddha Dilas .....

 The torch of self-respect

 Equality by awakening

 Gave a new direction

 Bhima because of you

 Sunlight today

 The sun is mine

 The sun of sunshine

 Is mine

 ✍️🏻©️®️Savita Tukaramji Lote

 Title: - **** Sun of Sunlight

                             I have ***

 Be sure to leave feedback in the comment box.  If you like it, don't  forget to like and share .. !!

 #savita

------🌷🌷🌷🌷🌹🌹🌹🌹--------

***अक्षरओळख भीमा तुझ्यामुळे***

              डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी वर्गाबाहेर बसून वर्गात पहिला नंबर आणला आणि खऱ्या अर्थाने शिक्षण क्रांती घडली. त्या क्षणापासून ते संविधान पूर्ण होण्यापर्यंतचा प्रवास हा खूप खडतर होता.

           पण बाबासाहेबांनी प्रत्येक शब्दांना अक्षरांना एक नवीन ओळख दिली आणि मानव उत्क्रांतीचे बीज अक्षरांपासून तयार झाले. ते कवितेच्या स्वरूपात लिहिण्याचा हा छोटासा प्रयत्न आहे. कविता स्वरचित आहे. स्वलिखित आहे..!!

        आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका. काही कमेंट्स असेल तर कमेंट बॉक्समध्ये नक्की लिहा.

*** अक्षरओळख भीमा तुझ्यामुळे***

जुळवितांना

यमक अक्षरांचे 

मन दाटून येते... 

तुझ्यामुळेच 

भीमा

हातात माझा पेन

अक्षरांची ओळखी 

स्वतंत्र संधी

आहे....

हातात पेनाने शब्दांची 

रांगोळी साकारताना 

केवळ तुझ्यामुळेच 

आज हे विश्व माझे आहे 

वेशीबाहेरील सत्याचे 

आज आतले स्वातंत्र्य 

माझे आहे...!!

गुलाम मी वेशी बाहेरील 

नाहीच वेशी बाहेरील 

माणूस नसलेली 

जमात...

कसले पेन

कसली अक्षरओळख 

जगण्याचे स्वातंत्र्य नाही 

पण भीमा तुझ्यामुळे 

आज मी आहे 

माझी अक्षरे आहे 

माझे शब्द आहे 

माझे आयुष्य आहे 

माझे जीवन पद्धती आहे 

....आधुनिक लॅक्झरी 

तुझ्यामुळे 

भीमा...!!

मानसन्मानाने जगणे 

भीमा तुझ्यामुळे 

शब्दअक्षरे तुझ्यामुळे 

कागदावरती उतरलेले 

शब्दनिशब्द 

भीमा तुझ्यामुळे 

भीमा तुझ्यामुळे.....!!!

         ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- **अक्षरओळख भीमा।              तुझ्यामुळे***

        अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you..!!

====###======#####===###===

           Dr.  Babasaheb Ambedkar sat outside the class and brought number one in the class and in a real sense education revolution took place.  The journey from that moment to the completion of the Constitution was a very difficult one.

               But Babasaheb gave a new identity to every word and letter and the seeds of human evolution were formed from letters.  It is a small attempt to write it in the form of a poem.  The poem is self-written.  Is written .. !!

           Don't forget to like and share if you like.  If there are any comments, write them in the comment box.

 *** Aksharalokh Bhima because of you ***

 When matching

 Of rhyming letters

 The mind is overwhelmed ...

 Because of you

 Bhima

 My pen in hand

 Character recognition

 Independent opportunity

 Is ....

 Words with a pen in hand

 While making rangoli

 Just because of you

 Today this world is mine

 The truth outside the gate

 Freedom inside today

 I have ... !!

 Slave I out the gate

 No outside the gate

 Non-human

 Tribe ...

 Which pen

 What an alphabet

 There is no freedom to live

 But Bhima because of you

 Today I am

 I have letters

 I have words

 I have a life

 I have a way of life

 .... modern luxury

 Because of you

 Bhima ... !!

 To live with dignity

 Bhima because of you

 The words are because of you

 Landed on paper

 Word by word

 Bhima because of you

 Bhima because of you ..... !!!

         ✍️🏻©️®️Savita Tukaram Lote

 ✍️🏻©️®️Savita Tukaramji Lote

 Title: - ** Aksharalokh Bhima because of you ***

          Be sure to leave feedback in the comment box.  Don't forget to like and share if you like.

 Thank you .. !!

 == ### ====== ##### === ### ==

            🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

माझी तुझी प्रेम मिठी एक बंधअसलेले

माझी-तुझी प्रेममिठी 

      .....एक बंध असलेले!!

स्पर्श  हळवा... 

तुझ्या माझ्या प्रेमाचा 

श्वास हळवा.... 

तुझ्या माझ्या प्रीतीचा 

गंध हळवा .....

तुझ्या माझ्या बावऱ्या मनाचा 

ओंजळ हळवी .....

तुझ्या माझ्या सांज प्रितीची

          प्रेम असच फुलत गेले आणि गळ्यात एक मंतरलेले वळण मिळाले. सुखाच्या वाटेवर चालताना नयनांच्या पापण्यांच्या किनार्‍याला ओलावा आलाच नाही. मनाच्या गाभार्‍यात रेखाटलेले तुझ्या- माझ्या प्रीतीचे चित्र पूर्णपणे मनासारखी होते. माझ्या नित्य हरवून असलेले मन उस्फूर्तपणे तुझ्यासोबत चालत होते.

     उमललेली कळी नवीन अस्तित्वाची नवीन कहाणी असते.... नवीन कथा असते... नवीन श्वास असतो. तसेच तुझ्या माझ्या प्रेमाचे आनंदित गेलेले ते क्षण अजूनही त्याच रंगरूपात रेंगाळत असते. गळ्यातल्या जिवलग दागिन यासारखे नव्हे तो दागिना माझाच आहे, अजूनही..!!! 

           तुझ्या माझ्या मिठीतील हळुवारपणे मंद प्रकाशात तुझ्या हाताने घातलेला तो क्षण आठवला की अजूनही तो क्षण माझ्याच हातात आहे. माझ्याजवळ आहे असे वाटते. 

      फुललेल्या प्रीतीला अधिकच, फुललेली मंतरलेली रात्र आणि अलगद दोघांचे अस्तित्व एक झालेले "ती मिठी," म्हणजे अर्ध पूर्ण असलेल्या मनाला पूर्णत्वाला देणारी.

          उमललेल्या कळ्या पानाफुलात लपून छपून नव अस्तित्वाची जाणीव देऊन जाणारी पण तो सुगंध तो श्वास ती प्रतिमा ते अक्षरे ते शब्द ते बंध तो सुखाचा क्षण त्या उमललेल्या रात्र ते चढलेले रंग त्या क्षणाला मन गाभाऱ्यातील आनंदित पाने त्या रेखाटलेली आकृती सर्व काय आता असून नसलेले....!!

...... असे का व्हावे की आता त्या मिठीत माझे अस्तित्वच मिळत नाही. उमललेल्या भावना क्षणात हरवून जातात. अलगद हळुवार प्रेम मिठी  दुराव्याच्या खोल दरीत दुःख सरकत जाते. असते.., अजूनही उमललेली पूर्णपणे मिठीत येण्यासाठी पण हरवून गेलेले मन आता अस्तित्वाची जाणीव लपून छपून का होईना देऊन जाते,त्याच्या मिठीत.

आठवणींच्या पाणावलेल्या डोळ्यांनी 

मिठीत अजूनही विरहाचे 

सोंग न करिता रित्या-रित्या 

शब्दांची मंदमिठी जाणिवेची

              खरंच प्रत्यक्षात कठीण वाटणारी गोष्ट आता अस्तित्वात येऊ पाहते आहे. हरवलेले ते सुगंधित क्षण इथे संपेल का??? त्या प्रेमाचा सार्थकी अनुभव फक्त निरोपाची वाटत असेल का?????? कोमेजलेल्या रेंगाळलेल्या दुराव्याचा आता त्या कठीण प्रसंगात जावे लागेल का ??????

        अगणित भावना, निष्पाप प्रेमभावना, अग्निदिव्य नसावे. माझ्या त्याच्या अंतर्मनात असावे चैतन्य!! गाभाऱ्यात. उगाच अस्तित्वाच्या जाणिवेने नव्या भावना इच्छा-आकांक्षा यांचा सोहळा होईल का. नात्याला नवीन मुलायम अत्तराचा सुगंधित शब्द  श्वासांचा येईल का ?परत त्याच टपोर चांदण्यात..!! 

    तुझीच मिठी माझी 

    अखेरचा श्वास 

    अवेळी आली तरी 

    एक बंध असलेले 

    तुझी माझी प्रेममिठी

        अक्षरांना मिटवावे तर अस्तित्व मिळते आणि अस्तित्वाला मिटवावे तर जाणिवा मिटतात व जाणिवेला मिटवावे तर भावनाशून्य आयुष्य पदरी येते. तर मग कशाला मिटवावे... संपवावे..!!

       सैरभैर भावनेने तर कधी शांत स्थिर भावनेने अंतर्मनात प्रश्नांचा गुंता असतो. स्मृतिगंध मनात बिलगून असतो. तो स्मृतिगंध मनाला दुराव्यात रूपांतर करू देत नाही. तो दरवळ फक्त प्राजक्तांच्या फुलासारखा मिळावा की टवटवीत फुललेल्या गुलाबाच्यासारखा मिळावा माहित नाही.

       पण ती आस मनाला अस्तित्वाच्या प्रश्नचिन्ह येऊन जाते. त्यावेळी नको असते ती प्रेममिठी नको असते. तो सुगंधी वारा नको असतो.... हळुवार स्पर्श तुझ्या माझ्या प्रितीचा. हरवलेले क्षण असावी असे सतत वाटुन जाते. पण प्रेम ही एक भावना नसून आयुष्या आहे. जीवन आहे. त्यात कितीही अस्तित्वाचे धागे दोरे येत असले तरी ती प्रेम मिठी माझी तुझेच अस्तित्व नाही तर आयुष्याच्या ओल्याचिंब टपोर चांदण्यात खळखळणारा झरा आहे.

       अस्तित्वाचे नवीन नाव तुझी ती मिठी आहे पण स्वतःच्या जाणिवेने तीही प्रत्येक अग्निदिव्यातून पार करत. स्वतःच्या जाणिवेला एक बंध असलेली प्रेम मिठी आहे. माझ्या तुझ्या अस्तित्वाची..!! 

                ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :-   माझी-तुझी प्रेममिठी 

                   .....एक बंध असलेले!!

        

       अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you..!!

🌹🌹🌹🌹❤❤❤❤❤🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

       

कधी कधी.... एखादा दिवस...!!!

     कधी कधी....

            एखादा दिवस...!!!

         कधी कधी शब्दांचा पाऊस येतो.  कधी कधी शब्द निशब्द होतात. मनाला कधी कधी विश्रांती घ्यावीशी वाटते आणि तेव्हाच शब्द चुरगळले जातात.

        मेंदूतील निराळेच गणित ओथंबून येतात. ओल्या शब्दांसोबत...!! कधी कधी दुःखाची पाने आपलीच असतात. शब्द आपलेच असतात .गोड कडू अनुभवांचे झालर आनंदाची पाने घेऊन जातात. रोज नवे रंग लेखणीचे सोबत घेऊन आणि मागे सोडून जातात शब्दांचा ओला पाऊस... ओथंबून आलेले क्षण ओले गमावलेल्या क्षणांना पदरात घेऊन.

          कदाचित एखादा दिवस असाच निघत असावा सगळ्यांच्या दैनंदिन जीवनात पण अशा वेळी काय करावे कळत नसले तरी काय करू नये हे मात्र कळते भावनांचे पाने चुरगळले जातात आणि नवीन भावना पदरात येतात.

         (......✍️🏻सविता तुकाराम लोटे...) 

         दिवस शब्दांशिवाय हसत-खेळत जातो. काय गमावले, त्यापेक्षा काय मिळविले याकडेच मेंदू जास्त विचारधीन असतो. 

        असो प्रत्येकांची आनंदाचे पाने वेगवेगळे असतात. प्रत्येकांच्या शब्दांचा पाऊस वेगवेगळा असतो. प्रत्येकांच्या रंग लेखणीचे शब्द निरनिराळे असतात. भावना वेगवेगळ्या असतात पण एक सत्य असते ते म्हणजे," येणारे क्षण आणि गेलेले क्षण." 

        अनुभवाची शिदोरी मात्र आपल्याला देऊन जातात.

               ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :-  कधी कधी....

                   एखादी दिवस...!!!

              अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you..!!

===========================

बाबासाहेब

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची क्रांती एका विशिष्ट समाजापुरते नसून संपूर्ण मानवजातीसाठी आहे,अस्तित्वासाठी आहे. माणूस म्हणून जगण्यासाठी आहे. भारतीय इतिहासात आणि जागतिक इतिहासात त्यांचे नाव सुवर्ण अक्षरांनी लिहिले गेले आहे. 

 **  विश्वरत्न भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या महापरिनिर्वाण दिन विनम्र अभिवादन..!! **

   

 **बाबासाहेब **

चवदार तळ्याचा सत्याग्रह 

म्हणजे पाण्याचा हक्क नव्हे 

तर मानवी विकासाची 

एक नवीन चळवळ 

आयुष्य जगण्याची 

अज्ञानावर मात म्हणजे 

शिक्षण क्रांती 

मानवी विकासाची पायामुळे 

एक नवीन इतिहास 

जातीपातीच्या 

समाजात... 

संविधान निर्माता 

हक्क देऊन समानतेचे 

नव जाणिवेचे वटवृक्ष 

लाविले आणि सोडून गेले 

आम्हास खंबीर करून 

सहा डिसेंबर रोजी 

आम्हाला पोरके करून 

डोळ्यात अश्रूचा 

महासागर देऊन...!!

✍️🏻सविता तुकाराम लोटे

* अश्रू देऊन गेले *Gone with tears *

       6 डिसेंबर 1956 साली भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे महापरिनिर्वाण झाले. बाबासाहेबांनी अस्पृश्यांना जगण्याचा मार्ग दिला नवजीवन दिले आणि सहा डिसेंबर रोजी या जगाला सोडून गेले. या भावनेला व्यक्त करणारे शब्द...."अश्रू देऊन गेले", या कवितेत दुःख मांडण्याचे प्रयत्न केला गेला आहे.  

            कविता स्वलिखित स्वरचित आहे. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नेका.

** अश्रू देऊन गेले **

भीमराया मला सोडून गेले 

दुःखित अश्रू देऊन गेले 

स्वार्थी तत्वज्ञानाची पायेमुळे तोडून गेले 

मानवतेचे वृक्ष लावून गेले 

गावकुसाबाहेरील गाव घेऊन आले 

मानवतेचा विकासाचे दीप लावून गेले मानसन्मानाची जीवन देऊन गेले 

अश्रूंचा महापूर घेऊन गेले 

जगण्याचे गणित सोडून गेले  

लोकशाहीचे स्तंभ लावून गेले

मानवतेचे महाबीज पेरणी गेले 

उगवलेले विकासाचे पेरणी देऊन गेले

भीमराया मला सोडून गेले 

दुःखित अश्रू देऊन गेले 

       #✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

#©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- ** अश्रू देऊन गेले**

          अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका..!!

===========================

        On December 6, 1956, Dr. Bharat Ratna.  Babasaheb Ambedkar passed away.  Babasaheb gave way to the untouchables, revived them and left this world on December 6.  The words expressing this feeling .... "Gone with tears", this poem is an attempt to express grief.

         The poem is self-written.  If you like it, don't forget to like and share.

 ** Gone with tears **

 Bhimraya left me

 Gone with sad tears

 The foundations of selfish   philosophy were broken

 The trees of humanity were planted

 Brought the village outside the   village

 He lit the lamp of development of   humanity and gave a life of dignity

 A flood of tears flowed

 Left the mathematics of survival

 The pillars of democracy are gone

 The great seeds of humanity were   sown

 Gone are the seeds of growth

 Bhimraya left me

 Gone with sad tears

             

           # ©️®️Savita Tukaram Lote

 # ©®️Savita Tukaramji Lote

 Title: - **Gone with tears**

 Be sure to leave feedback in the comment box.  If you like it, don't forget to like and share .. !!

##########################

***निसर्ग सखा माझा ***

*** निसर्ग सखा माझा ***

निसर्ग सखा माझा

माझा सोबती 

माझा पाठीराखा 

माझ्या शब्दांची धार 

माझ्या अस्तित्वाचे नवीन गाव 

निसर्ग सखा माझा 

माझ्या जगण्याची छाया 

माझ्या जबाबदारीची माया......

निसर्ग सखा माझा 

निसर्ग सखा माझा

           ✍️🏻©️®️सविता तुकाराम लोटे

 ©️®️✍️Savita Tukaramji Lote

शीर्षक :- *** निसर्ग सखा माझा ***

            अभिप्राय कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा. आवडल्यास लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

Thank you..!!

===========================

  *** Nature is my friend ***

 Nature is my friend

 My mate

 My back

 The edge of my words

 The new village of my existence

 Nature is my friend

 The shadow of my survival

 The love of my responsibility ......

 Nature is my friend

 Nature is my friend

       #©️®️✍️🏻Savita Tukaram Lote

 #©️®️Savita Tukaramji Lote

 Title: - *** Nisarg Sakha Mazha ***

 Be sure to leave feedback in the comment box.  Don't forget to like and share if you like.

 Thank you .. !!

===========================